INITIATIEF NEMEN, EEN GEZONDE ZAAK
Inleiding
Door een foto van een beetje vreemd maar sprookjesachtig kasteel werd mijn nieuwsgierigheid geprikkeld. In een begeleidend artikel stond, dat het kasteel gebouwd was door een ex-postbode uit Frankrijk. Tijdens het brievenbestellen op het platteland, kreeg hij nogal eens een steen voor zijn voeten. Op een dag besefte hij, dat hij met de stenen die hij wegschopte een prachtig huis zou kunnen bouwen. Hij voegde de daad bij het woord, wisselde brieventas in voor een troffel en ging aan de slag. Na jaren ploeteren realiseerde hij zijn droom – een bijzonder, zelfgebouwd kasteel.
Een tijd later las ik in een ander blad een artikel over een echtpaar, dat al haar energie en geld stak in het verzorgen van alle zwerfkatten uit de omgeving.
Bijna hun gehele inkomen en tijd, vaak tot diep in de nacht, ging op aan het kopen, klaarmaken en rondbrengen van voedsel in een weide omtrek.
Interessante artikelen, over opmerkelijke mensen, die op een bepaald moment in hun leven besluiten om een innerlijke drijfveer te volgen. Dit werken aan hun ideaal betekende in beide gevallen een keerpunt in hun leven, waarbij in eerste instantie tevens een breuk optrad in de verhoudingen met vrienden en bekenden, omdat zij niet begrepen wat betrokkenen nu opeens bezielde om hun leven zo radicaal te veranderen. In beide stukjes kwam echter een zinsnede voor, die bij mijn interesse opwekte, n.l.: “sinds ik mij hiermee bezig heb gehouden, ben ik niet meer ziek geweest”.
Door mijn werk en door mijn interesse in mensen, ontmoet ik regelmatig mensen, die een ideaal proberen te verwerkelijken. Soms onder moeilijke omstandigheden, met veel stress en tegenslag. In de gesprekken met deze mensen kwam ik dat zinnetje regelmatig weer tegen: “Sinds wij daarmee bezig zijn, zijn wij niet meer ziek geweest”.
Hierdoor is mij duidelijk geworden, dat een mens door het realiseren van zijn idealen in contact komt met krachten die hem gezond houden. Gezondheid kan hierbij een relatief begrip zijn, omdat de mensen soms wel degelijk lijden aan een ziekte of een kwaal, die echter in het licht van het ideaal zijn kracht verliest, zodat ondanks dat toch een gevoel van gezondheid de boventoon kan voeren.
In mijn ervaring dragen de meeste mensen een of meer idealen met zich mee, maar het lukt ze vaak niet om tot realisatie te komen. In het onderstaande wil ik U graag kennis laten maken met enkele wetmatigheden, die samenhangen met het werken aan idealen. Ik hoop dat U daardoor in Uw eigen situatie een opening kunt vinden om met Uw idealen verder te gaan en op die manier ook in staat zult zijn om contact te maken met de gezond-makende krachten die daarmee samenhangen.
Egoïsme
Het is een ontdekking van de laatste decennia, dat economie en het egoïsme van een mens sterk samenhangen. Dat is natuurlijk juist. De economie heeft als functie om producten en diensten te produceren, waaraan de mensen behoefte hebben. De behoeften van een mens of van groepen mensen kunnen uitsluitend ontdekt worden, wanneer men zijn aandacht op zichzelf richt en serieus neemt, dat daar behoeftes worden aangetroffen. In grote lijnen zou je het fiasco van socialistische experimenten toe kunnen schrijven aan het ontkennen van deze realiteit. Echter naar mijn mening is dit toch iets anders dan egoïsme. Bij egoïsme neemt iemand alléén zijn eigen behoeftes als uitgangspunt, zonder met die van anderen rekening te houden. Dit laatste nu is met name verantwoordelijk voor het fiasco van het kapitalisme, dat er met rasse schreden aan zit te komen en zich in de kredietcrisis al gedeeltelijk heeft gerealiseerd.
De economie moet welliswaar zijn grondslag vinden in behoeftes van mensen en organisaties, maar hij moet zijn doelstelling vinden in het nastreven van broederschap en rechtvaardigheid. Dit laatste kan maatschappelijk wel juist zijn, persoonlijk is het een hele overwinning om tot dit inzicht te kunnen komen. We kunnen van niemand verwachten dat hij of zij spontaan tot een dergelijk inzicht komt, al is het nog zo juist. Immers elke mens die vele onvervulde behoeftes heeft, zal geneigd zijn naar vervulling van behoeftes te streven. Bij het vervullen van behoeftes is allang gebleken, dat achter de ene behoefte weer een volgende verborgen kan zitten, zodat via het economisch leven eigenlijk niet te verwachten is dat het streven naar vervulling van behoeftes ooit zal leiden tot broederschap of rechtvaardigheid.
Voor de ontwikkeling van ons streven hebben we met name het culturele leven nodig. Alleen door kennis te maken met allerhande gedachten in dit gebied kunnen we persoonlijk tot het inzicht komen, dat in de vervulling van onze behoeftes uiteindelijk niet de vervulling, de zingeving van ons leven gevonden kan worden. Veel behoeftes ontstaan juist uit het niet vervuld zijn van het leven. Door het gemis aan zingevingsgevoel in het algemeen kan juist makkelijk een vlucht in consumptie ontstaan.
Alleen door het vinden van een passend antwoord op de vraag naar de zin van het leven wordt het mogelijk om de vervulling van behoeftes niet als doel op zich te beschouwen, maar als middel om een zinvol leven te lijden.
Ik besef dat het iets te algemeen gesteld is, wanneer ik zeg dat alleen een goede deelname aan het culturele leven antwoord gevonden kan worden op de vraag naar de zin van het leven. Hoe werkt dat dan bij iemand persoonlijk? Hoe kan iemand zijn persoonlijke zin van het leven ontdekken? Het antwoord op deze vraag kan zowel simpel als ingewikkeld zijn en luidt eigenlijk: door het nemen van initiatieven. Door het nemen van initiatieven gaan mensen op pad om iets dat ze persoonlijk aanspreekt te realiseren. Dat kunnen kleine zaken zijn, waarbij het eigenbelang een grote rol speelt, maar dat kunnen ook zaken zijn, waarbij het belang van de medemens een grote rol speelt. Iedereen kan langs deze weg persoonlijk ontdekken, dat juist die initiatieven een antwoord geven op de zinsgevingsvraag, waarbij het eigenbelang slechts marginaal meespeelt. Dit is dus geen theoretische waarheid maar een heel praktische, die elke mens zelf proefondervindelijk kan ontdekken.
Het nemen van initiatieven
Een initiatief kan pas genomen worden, nadat de betrokkene, meestal uit onvrede met de bestaande situatie, zich een voorstelling maakt van een gewenste situatie. Zo’n voorstelling kan een doelstelling of ideaal genoemd worden. Een mens ervaart een ideaal in de eerste instantie binnen in zichzelf. Soms heel duidelijk als een heldere persoonlijke doelstelling, soms heel vaag als een weerstand tegen bestaande onrechtvaardigheden in de wereld. Zolang aan deze innerlijke oproep geen gehoor wordt gegeven, kan een gevoel van machteloosheid en van beklemming zich van betrokkene meester maken. Dit gevoel kan doorbroken worden door een initiatief te nemen.
Dat wil zeggen, dat een mens op eigen kracht en vanuit eigen motivatie een daad stelt die in overeenstemming is met de eigen inzichten en in overeenstemming met wat er in zijn omgeving nodig is. Wanneer dat gebeurt, kan er aan de ene kant een gevoel van bevrijding optreden, omdat het gevoel van machteloosheid verdwijnt. Dit gevoel van bevrijding is verbonden met een gevoel van gezondheid. Aan de andere kant blijkt in de meeste gevallen, dat een dergelijke daad door de omgeving van de betrokkene niet is verwacht en zelfs ook vaak niet op prijs wordt gesteld, zodat naast het gevoel van innerlijke bevrijding tevens een gevoel van uiterlijke weerstand ontstaat. Deze uiterlijke weerstand, die soms extreme vormen aan kan nemen, is er in vele gevallen voor verantwoordelijk, dat mensen hun initiatief weer inslikken en soms zelfs geheel afzien van nieuwe initiatieven. Echter met het inslikken van het initiatief wordt tevens een deel van de gezondheid opgegeven, omdat daarmee een stuk levens-motivatie verloren gaat.
Bij iedere mens kan de hierboven beschreven ervaring op andere momenten en op een andere wijze optreden, waardoor ervaring een persoonlijk karakter krijgt, en algemene kenmerken niet zo makkelijk te vinden zijn. op deze site wil ik wat verder ingaan op de wetmatigheden en op de mogelijkheden en onmogelijkheden die zich bij “het initiatief nemen” voordoen, in de hoop dat meer mensen tot het nemen van initiatieven overgaan en dat zij zich minder door teleurstellingen zullen laten weerhouden. Zodat zij langs deze weg hun eigen gezondheid en die van hun omgeving positief zullen kunnen beïnvloeden.
Initiatieven kunnen groot en klein zijn. Zij kunnen de wereld veranderen, maar ook een gesprek een positieve wending geven. Zij kunnen uitgroeien tot multi-nationale bedrijven of na enkele momenten vergeten zijn.
Het nemen van een initiatief is normaal gesproken een reactie op een persoonlijk gevoel van beklemming of onmacht of een uiting van enthousiasme voor een goede zaak. Zodoende is een initiatief in eerste instantie persoonlijk. Een mens wordt door een situatie aangesproken om ongevraagd actief te worden. Een initiatiefnemer verandert in principe de bestaande situatie en vindt daardoor weerstanden op zijn weg. Dit kunnen zowel innerlijke als uiterlijke weerstanden zijn,die zowel een positieve als ook een negatieve werking op de initiatiefnemer kunnen uitoefenen. Wanneer de initiatiefnemer deze weerstanden verwacht, komen ze niet zo hard aan, dan wanneer hij ze niet verwacht. Wanneer hij op weerstanden rekent kan hij zich beter voorbereiden, hetgeen de kwaliteit van het initiatief zal verbeteren.
Ook blijkt het, dat onze verwachtingen op zichzelf een belangrijke rol kunnen spelen bij de manier waarop we een initiatief aanpakken en de manier waarop we zelf en onze omgeving daarop reageren. Wanneer ik verwacht dat iemand mij wel begrijpt, ben ik bijvoorbeeld minder geneigd om uit te leggen wat ik bedoel, dan wanneer ik verwacht dat ik niet begrepen wordt. Wanneer een initiatief van mij verwacht wordt, kom ik minder weerstand tegen, dan wanneer het niet verwacht wordt. Vandaar dat het vruchtbaar kan zijn om in eerste instantie zelf verwachtingen te ontwikkelen, die passen bij het proces. Vervolgens is het dan belangrijk om mijn omgeving voor te bereiden op mijn initiatief, zodat het geen volslagen verrassing is, wanneer ik tot actie overga.
Tijdens deze voorbereiding, kan dan meteen geproefd worden, in hoeverre mijn persoonlijke gevoelens van beklemming of enthousiasme ook in mijn omgeving worden ervaren.
Als belangrijk instrument voor het ontwikkelen van passende verwachtingen, zullen we de “normale” ontwikkelingsfasen van een initiatief beschrijven. Wanneer we deze “normale” ontwikkelingsfasen kennen, kunnen we onze activiteiten er op aanpassen. De weerstanden die dus altijd optreden, worden dan beter overbrugbaar. Bovendien kunnen ze ons helpen om de geschikte activiteiten op het juiste moment te ontwikkelen. Vervolgens kan deze beschrijving een hulpmiddel zijn, om de werkmethode van initiatiefnemers te onderzoeken en te verbeteren, waardoor het beoogde resultaat beter bereikt kan worden.
We kunnen de levensloop van een initiatief vergelijken met die van een mens.
Aan de ene kant zijn de levenslopen van mensen zeer verschillend. Aan de andere kant kunnen we in verschillende levenslopen gemeenschappelijke kenmerken ontdekken.
Globaal kunnen we bij de menselijke levensloop de volgende fasen waarnemen:
- De prenatale fase, de fase voordat een mens geboren wordt
Deze fase kan bij een initiatief ook wel de voorbereidings-fase genoemd worden, omdat het accent in deze fase ligt op het “in gedachten concreet maken” van de oorspronkelijke impuls, vraagt deze fase een zekere helderheid van denken van de initiatiefnemers, om hem goed door te kunnen komen. - De fase van de jeugd. Hierin wordt de mens volwassen en gevormd
Deze fase kan bij een initiatief ook wel de groei-fase genoemd worden. Hierin ligt het accent ligt op het aan de man brengen van de impuls, hetgeen een flexibele, afstemmende houding vraagt van de initiatiefnemers. Deze fase wordt ook wel de pioniersfase genoemd. Alles hangt af van de vermogens en de onvermogens van de pioniers en van de ontvankelijk van zijn omgeving voor vernieuwing en verandering. - De fase van de volwassenheid, waarin de mens zelf verantwoordelijk is voor zijn ontwikkeling en ontplooiing, waarbij hij tevens productief kan zijn voor zichzelf en zijn omgeving.
Deze fase vraagt van de initiatiefnemers een ondernemende-, werkhouding. Het accent in deze fase ligt op het economisch en winstgevend produceren en op de kwaliteit van de prestaties die het initiatief voortbrengt. In deze fase staat het productie-proces centraal, inclusief de marketing en prijsvorming. Deze fase wordt ook wel de differentiatiefase genoemd, gevolgd door een consolidatiefase. In de differentiatiefase ontstaan verschillende functies en verschillende afdelingen. In de consolidatiefase worden functies en processen vastgelegd op papier, zodat ze overdraagbaar worden van de ene mens op de andere. - De fase van afscheid nemen en reflectie, waarin de lichamelijke mogelijkheden teruglopen, maar de geestelijke ontwikkeling verder tot bloei kan komen.
Deze fase vraagt van initiatiefnemers een houding die het ordenen en verwerken van gegevens mogelijk maakt. Het ordenen is van wezenlijk belang, omdat het de noodzakelijk grondvoorwaarden schept voor de eigenlijke opgave van deze fase, namelijk het leren van de ervaringen die zijn opgedaan en het overdragen van de vermogens die zijn opgebouwd en die na het beëindigen van de activiteiten niet meer van nut zijn. Deze fase wordt ook wel de integratiefase genoemd. Daarin blijven functionarissen niet staan bij het goed vervullen van hun functie. Zij worden ondernemend en dus weer pioniers. Dit ondernemerschap kunnen ze naar binnen richten, waardoor weer een vernieuwde levendige ondernemende organisatie kan ontstaan. Ze kunnen het ondernemerschap ook naar buiten richten, waardoor een grotere onderneming soms uiteen kan vallen in meerdere kleinere ondernemingen.